|
| 1 | +--- |
| 2 | +layout: page |
| 3 | +title: "Ruby Hakkında" |
| 4 | +lang: tr |
| 5 | +--- |
| 6 | + |
| 7 | +Ruby’nin niçin bu kadar popüler olduğunu mu merak ediyorsunuz? |
| 8 | +Rubyseverler, Ruby’yi güzel, sanatsal, becerikli ve pratik bir dil |
| 9 | +olarak tanımlarlar. Peki Ruby size neler vaad ediyor? |
| 10 | + |
| 11 | +### Ruby’nin Yaratıcısının İdealleri |
| 12 | + |
| 13 | +{: |
| 14 | +style="padding-left:8px;"} |
| 15 | +{: style="float:right"} |
| 16 | + |
| 17 | +Ruby dengenin dilidir. Ruby’nin yaratıcısı [Yukihiro “matz” |
| 18 | +Matsumoto][1] en sevdiği dillerin (Perl, Smalltalk, Eiffel, Ada, ve |
| 19 | +Lisp) en iyi özelliklerini harmanlayarak fonksiyonel programlama ile |
| 20 | +imperativ programlamaya dayanan yeni bir dil yaratmayı amaçlamıştır. |
| 21 | + |
| 22 | +Matz, her zaman “Ruby’yi basit değil, doğal yapmaya çalıştığını” |
| 23 | +vurgulamıştır, tıpkı yaşam gibi… |
| 24 | + |
| 25 | +Buradan yola çıkarak Matz aşağıdakileri ekler: |
| 26 | + |
| 27 | +> Ruby tıpkı insan vücudu gibi, görünüşte basit, ama içinde çok kompleks |
| 28 | +> bir yapıya sahiptir<sup>[1](#fn1)</sup>. |
| 29 | +
|
| 30 | +### Ruby’nin Büyüme Hızı |
| 31 | + |
| 32 | +Ruby 1995’te halka duyurulduğundan beri, dünya çapında programcıların |
| 33 | +dikkatini çekmeye başlamıştır. 2006 Ruby’nin altın yılı olmuştur. |
| 34 | +Dünyanın en büyük şehirlerinde aktif kullanıcı grupları ve Ruby ile |
| 35 | +ilgili konferanslar gerçekleştirilmiştir. |
| 36 | + |
| 37 | +{: style="padding-left:8px;"} |
| 40 | +{: style="float:right"} |
| 41 | + |
| 42 | +Ruby-Talk, en çok kullanılan Ruby [e-posta |
| 43 | +listesi](/en/community/mailing-lists/) günde ortalama 200 mesaj |
| 44 | +trafiğine sahiptir. |
| 45 | + |
| 46 | +Programlama dillerinin popülaritesini araştıran TIOBE istatistiklerine |
| 47 | +göre, Ruby dünya çapında en çok kullanılan 10.cu dil haline gelmiştir. |
| 48 | +Ruby’nin bu hızlı büyümesinde Ruby on Rails |
| 49 | +framework’ünün<sup>[2](#fn2)</sup> hatırı sayılır etkisi bulunmaktadır. |
| 50 | + |
| 51 | +Ruby aynı zamanda [tamamen özgür](./license.txt) bir dildir. Ruby size |
| 52 | +yalnızca sorumluluk anlamında bir özgürlük değil, aynı zamanda kullanma, |
| 53 | +kopyalama, düzenleme ve dağıtma özgürlüğü de sunar. |
| 54 | + |
| 55 | +### Herşey Bir Nesnedir |
| 56 | + |
| 57 | +Matz yeni bir dil yaratmadan önce ideal sözdizimini bulmak için diğer |
| 58 | +programlama dillerini incelemiş ve araştırmasının sonunda “Perl’den daha |
| 59 | +güçlü ama Pyton’dan daha nesneye yönelik bir betik |
| 60 | +dili<sup>[3](#fn3)</sup>” istediğini söylemiştir. |
| 61 | + |
| 62 | +Ruby’de herşey bir nesnedir. Gördüğünüz en ufak bilgi parçası ve kod |
| 63 | +kendi özelliklerine ve olaylarına sahiptir. Özellikleri isimle çağırma |
| 64 | +*örnek değişkenler* ,olaylar da *metotlar* olarak isimlendirilir. |
| 65 | +Ruby’nin yüzde yüz saf nesneye yönelik bir dil olduğunun en iyi ispatı |
| 66 | +bir kod parçası ile bir sayıya olay vererek yapılır: |
| 67 | + |
| 68 | + 5.times { print "Ruby'ti *seviyoruz* -- harika bir dil!" } |
| 69 | +{: .code .ruby-code} |
| 70 | + |
| 71 | +Çoğu dilde sayılar ve diğer ilkel tipler nesne değildir. Ruby tüm |
| 72 | +tiplerine metotlar ve örnek değişkenler verme geleneğini Smalltalk’tan |
| 73 | +miras almıştır. |
| 74 | + |
| 75 | +### Ruby Esnektir |
| 76 | + |
| 77 | +Ruby kullanıcılara istediği kısımları değiştirebilme imkanı sunduğu için |
| 78 | +esnek bir dildir. İsteğe bağlı olarak Ruby’nin esaslı kısımları bile |
| 79 | +kaldırılabilir, yeniden tanımlanabilir ya da yeni kısımlar eklenebilir. |
| 80 | +Ruby programıcıyı kısıtlamamayı amaçlamaktadır. |
| 81 | + |
| 82 | +Örneğin toplama işleminin artı (`+`) operatörü ile yapıldığını |
| 83 | +biliyoruz. Ama eğer okunabilirlik amacıyla `topla` gibi bir kelime |
| 84 | +kullanmak istiyorsanız Ruby’nin gömülü `Numeric` sınıfına yeni bir metod |
| 85 | +ekleyebilirsiniz. |
| 86 | + |
| 87 | + class Numeric |
| 88 | + def topla(x) |
| 89 | + self.+(x) |
| 90 | + end |
| 91 | + end |
| 92 | + |
| 93 | + y = 5.topla 6 |
| 94 | + # y'nin değeri 11 oldu. |
| 95 | +{: .code .ruby-code} |
| 96 | + |
| 97 | +Ruby’nin operatörleri sözdizimsel olarak esnektir, yeniden tanımlamanıza |
| 98 | +olanak sağlar. |
| 99 | + |
| 100 | +### Bloklar, Tam Anlamıyla Etkileyici Bir Özellik |
| 101 | + |
| 102 | +Ruby’nin esnek bir dil olarak anılmasının en önemli sebeplerinden biri |
| 103 | +de bloklardır.Bir kapamayı (closure) herhangi bir metoda ataçlayabilir |
| 104 | +ve metodun nasıl tepki vereceğini belirleyebilirsiniz. Kapamalar, |
| 105 | +*bloklar* olarak anlandırırlırlar ve PHP ya da Visual Basic gibi |
| 106 | +imperativ dillerden Ruby’ye geçenler arasında en popüler özelliğe |
| 107 | +dönüşmüştür. |
| 108 | + |
| 109 | +Bloklar fonksiyonel dillerden esinlenilerek Ruby’ye getirilmiştir. Matz |
| 110 | +“Ruby kapamalarında, Lisp kültürüne saygı göstermek |
| 111 | +istedim<sup>[4](#fn4)</sup>.” demiştir. |
| 112 | + |
| 113 | + search_engines = |
| 114 | + %w[Google Yahoo MSN].map do |engine| |
| 115 | + "http://www." + engine.downcase + ".com" |
| 116 | + end |
| 117 | +{: .code .ruby-code} |
| 118 | + |
| 119 | +Yukarıdaki kodda bir blok `do ... end` yapıları içerisinde tanımlanıyor. |
| 120 | +`map` metodu bloğa bir kelime listesi ile çalıştığını bildiriyor. |
| 121 | +Ruby’de bunun gibi bir çok metod programcıya kendi bloklarını yazıp, |
| 122 | +metodu istediği gibi şekillendirmesine izin vermektedir. |
| 123 | + |
| 124 | +### Ruby ve Mixin’ler |
| 125 | + |
| 126 | +Pek çok nesneye yönelik dilin aksine, Ruby özellikle yalnızca tekil |
| 127 | +mirası destekler. Çünkü Ruby modül konseptini (Nesnesel-C’de |
| 128 | +Kategoriler) kullanır ve modüller metodların bir koleksiyonundan |
| 129 | +ibarettir. |
| 130 | + |
| 131 | +Sınıflar bir modülü kendisine dahil ederse, onun tüm metodlarını da |
| 132 | +almış olur. Örneğin `each` metodunu gerçekleştiren her sınıf |
| 133 | +`Enumerable` modülünü de kendisine dahil edebilir, böylece döngülerde |
| 134 | +`each` ile beraber kullanabileceği bir dizi metoda sahip olur. |
| 135 | + |
| 136 | + class MyArray |
| 137 | + include Enumerable |
| 138 | + end |
| 139 | +{: .code .ruby-code} |
| 140 | + |
| 141 | +Genelde Ruby’ciler bu yolu bazen çok karmaşıklaşan ve kısıtlayıcı olan |
| 142 | +çoklu mirastan daha temiz ve sağlam bir yöntem olarak görürler. |
| 143 | + |
| 144 | +### Ruby’nin Görselliği |
| 145 | + |
| 146 | +Her ne kadar Ruby sınırlı sayıda noktalama işareti ve İngilizce anahtar |
| 147 | +kelimeler kullansa da, bazı noktalama işaretleri Ruby’yi dekore etmek |
| 148 | +için kullanılır. Ruby’de değişken tanımlamaları yoktur. Değişkenlerin |
| 149 | +faaliyet alanlarını belirlemek için basit noktalama işaretleri |
| 150 | +kullanılır. |
| 151 | + |
| 152 | +* `var` yerel bir değişken olabilir |
| 153 | +* `@var` bir örnek değişkendir. |
| 154 | +* `$var` bir global değişkendir. |
| 155 | + |
| 156 | +Bu işaretlendirmeler sayesinde programcı her değişkenin rolünü kolayca |
| 157 | +görebilmektedir. Aynı zamanda her örnek değişken için `self.` kullanma |
| 158 | +külfetini ortadan kaldırmıştır. |
| 159 | + |
| 160 | +### Temel İşlevlerin Ötesinde |
| 161 | + |
| 162 | +Ruby çok çeşitli özelliklere sahiptir, aşağıda bir kaçından |
| 163 | +bahsedilmiştir: |
| 164 | + |
| 165 | +* Ruby Java ya da Python gibi istisna yakalama mekanizmalarına sahiptir, |
| 166 | + hatalarla başetmek kolaylaşır. |
| 167 | +^ |
| 168 | + |
| 169 | +* Ruby tüm nesneleri için gerçek bir mark & sweep çöp toplayıcısı |
| 170 | + sunar. Eklenti kütüphanelerinde referans sayaçlarına gerek yok, |
| 171 | + Matz’ın dediği gibi: “Bu sizin sağlığınız için iyidir”. |
| 172 | +^ |
| 173 | + |
| 174 | +* C’den Ruby çağıran şık API’si sayesinde Ruby’de C eklentileri yazmak |
| 175 | + Perl ya da Python’dan daha kolaydır. Bu API aynı zamanda yazılımlara |
| 176 | + betik dili olarak Ruby’yi gömmek için gereken çağrıları da içerir. |
| 177 | + Ayrıca SWIG arayüzü de alternatif olarak sunulmaktadır. |
| 178 | +^ |
| 179 | + |
| 180 | +* İşletim sistemi izin verdiği sürece harici dinamik kütüphaneler |
| 181 | + yükleyebilirsiniz. |
| 182 | +^ |
| 183 | + |
| 184 | +* Ruby işletim sisteminden bağımsız iş parçacığı özelliği sunar.Yani |
| 185 | + işletim sisteminin desteklemesine bakmaksızın, MS-DOS üzerinde olsanız |
| 186 | + bile çoklu iş parçacıkları kullanabilirsiniz! |
| 187 | +^ |
| 188 | + |
| 189 | +* Ruby yüksek taşınabilirliğe sahiptir. GNU/Linux üzerinde geliştirilmiş |
| 190 | + olsa dahi, UNIX’in bir çok çeşidi, Mac OS X, Windows |
| 191 | + 95/98/Me/NT/2000/XP, DOS, BeOS, OS/2, vb. üzerinde çalışmaktadır. |
| 192 | + |
| 193 | +#### Referanslar |
| 194 | + |
| 195 | +<sup>1</sup> Matz, Ruby-Talk e-posta listesi, [12 Mayıs, 2000][2]. |
| 196 | +{: #fn1} |
| 197 | + |
| 198 | +<sup>2</sup> Daha fazla bilgi için [Ruby on Rails][3] ana sayfasını |
| 199 | +ziyaret edin. |
| 200 | +{: #fn2} |
| 201 | + |
| 202 | +<sup>3</sup> Matz, [Ruby’nin Yaratıcısı İle Bir Söyleşi][4], Kasım. |
| 203 | +29th, 2001. |
| 204 | +{: #fn3} |
| 205 | + |
| 206 | +<sup>4</sup> Matz, [Ruby’de Bloklar ve Kapamalar][5], 22 Aralık, 2003. |
| 207 | +{: #fn4} |
| 208 | + |
| 209 | + |
| 210 | + |
| 211 | +[1]: http://www.rubyist.net/~matz/ |
| 212 | +[2]: http://blade.nagaokaut.ac.jp/cgi-bin/scat.rb/ruby/ruby-talk/2773 |
| 213 | +[3]: http://rubyonrails.org/ |
| 214 | +[4]: http://www.linuxdevcenter.com/pub/a/linux/2001/11/29/ruby.html |
| 215 | +[5]: http://www.artima.com/intv/closures2.html |
0 commit comments